Pierwsza od lat siedemdziesiątych indywidualna, warszawska wystawa Zofii Chomętowskiej (1902-1991), jednej z najważniejszych i najbardziej aktywnych fotografek dwudziestolecia międzywojennego, pionierki polskiej fotografii reportażowej, pokazuje w większości nieznane zdjęcia. Odkryte w archiwum sprowadzonym z Argentyny dzięki projektowi FotoRejestr, oraz dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ujawniają gamę ujęć charakterystycznych dla sposobu fotografowania małoobrazkowym aparatem Leica.Wprowadzony na światowy rynek w połowie lat dwudziestych, był pierwszym aparatem na 35 mm film, a zarazem synonimem nowoczesnej fotografii.

Zofia Chomętowska była jedną z pierwszych, która nie tylko używała Leiki, ale też pisała o niej w tekstach, podkreślając jej poręczność oraz możliwość natychmiastowego wykonywania zdjęć, jednego po drugim. W Polsce okresu dwudziestolecia międzywojennego i dominującego wówczas, tradycyjnego nurtu piktorialnego, negującego mechaniczność medium, była to postawa rzadko spotykana.  
Pokazywane w galerii Asymetria kadry, to w większości zdjęcia niepublikowane, jakby świadomie przez autorkę uznane za nieprzystające do pocztówkowego stylu fotografii, popularnego przed II wojną światową. Fotografie te pokazują, jak Chomętowska doskonale posługiwała się językiem bliskim filozofii fotografowania Leiką. Zafascynowana była możliwością wykonywania zbliżeń, uchwycenia ruchu, poszukiwania rytmu i scen rodzajowych. Jej zdjęcia pozostają dalekie od mitologizujących kadrów, także wtedy, gdy dokumentuje wiecznie zakopujący się w błocie, psujący się samochód, codzienne, nieoficjalne życie polskiej arystokracji, polowania, czy sceny podpatrzone na wiejskich targach.
Indywidualny pokaz fotografii Chomętowskiej przybliża nieznany obszar jej twórczości i odchodzi od stereotypu autorki znanej przede wszystkim z fotografii ruin Warszawy i malowniczych widoków Polesia. Ukazuje ją jako fotoreporterkę i dokumentalistkę, doskonałą obserwatorkę życia, ale przede wszystkim nowoczesną, odważną kobietę, nie mieszczącą się ani w konwencjach ówczesnej sztuki, ani życia.
Zbiór Zofii Chomętowskiej, jest jednym z najważniejszych archiwów opracowywanych od 2008 roku przez Fundację Archeologia Fotografii.
Sponsorem wystawy i katalogu jest firma Millroy, przedstawiciel Leica Camera w Polsce  www.leicacamera.pl

Wernisaż: 4 listopada (czwartek) – godzina 19.00
Wystawa czynna: 5 listopada – 10 grudnia 2010 roku
Kuratorka: Karolina Puchała-Rojek

 

(ur.1902, Porochońsk – zm. 1991, Buenos Aires).

Zofia Chomętowska, z domu Drucka-Lubecka była jedną z najważniejszych i najbardziej aktywnych fotografek dwudziestolecia międzywojennego. Należała do czołówki polskich twórców dostrzegających możliwości aparatu małoobrazkowego. 

Urodziła się i wychowała na Polesiu, w okolicach Pińska, na terenach leżących dziś poza granicami Polski. Malownicze i niedostępne terytoria oraz mieszkający tam ludzie stali się pierwszą inspiracją dla jej zdjęć. Mimo arystokratycznego pochodzenia potrafiła wtopić się w środowisko tamtejszej ludności i stać się bezstronnym obserwatorem jej zwyczajów. Fotografowała myśliwych, rybaków, kobiety robiące pranie w jeziorze - nie tworząc jednak wystylizowanych wizerunków a bliskie życia portrety. Jedno z takich zdjęć opublikowane zostało, wraz z towarzyszącym mu tekstem, w Leice w Polsce, zbiorowym wydawnictwie podkreślającym zalety aparatu małoobrazkowego. Publikowała tam jako jedyna kobieta. Z biegiem lat coraz więcej czasu spędzała w Warszawie, gdzie w połowie lat trzydziestych zamieszkała na stałe. Przeprowadzka w oczywisty sposób zmieniła tematykę jej fotografii. Zaczęła w niej dominować architektura stolicy, przede wszystkim wnętrza pałaców (m. in. pałacu Blanka, Kronenberga, Koniecpolskich). Pod koniec lat 30. wygrała konkurs na stanowisko fotografa w Ministerstwie Komunikacji. W ramach tego zlecenia miała wykonać serię zdjęć propagującą piękno polskiej kultury i natury, która zawisnąć miała w przedziałach wagonów kolejowych. Mimo, iż odnalazła się doskonale w środowisku piktorialistów (czego dowodem były nie tylko nagrody na konkursach, ale też miejsce w gronie członków ekskluzywnych stowarzyszeń fotograficznych jak Fotoklub Polski), wykonywała wiele zdjęć leżących daleko poza tą stylistyką, będących prostą rejestracją rzeczywistości.

Doskonałym przykładem jej zainteresowania fotografią dokumentalną był cykl stworzony na zlecenie prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego. W ramach kierowanego przez niego projektu Warszawa wczoraj, dziś i jutro eksponowanego u progu II wojny światowej w warszawskim Muzeum Narodowym, Chomętowska zarejestrowała aparatem fotograficznym to, co powinno w stolicy zostać zmienione, a więc drewniane domy na Woli, hycli czy wysypiska śmieci. Bieg historii sprawił, że wzięła udział w jeszcze jednej, niezwykle ważnej wystawie dotyczącej Warszawy, eksponowanej w Muzeum Narodowym. Na wystawie z 1945 roku, p.t. Warszawa oskarża pokazywała zdjęcia zrujnowanej stolicy i powracających do niej ludzi. W 1947 roku, wraz z przywoływaną ekspozycją wyjechała do Londynu, a stamtąd, ściągnąwszy z kraju córkę Gabriellę i syna Piotra, wyemigrowała do Argentyny, gdzie nie powróciła już do zawodu fotografki.